Po wielu perturbacjach rynek odwróconej hipoteki został uregulowany w 2014 roku. Uchwalona wówczas ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym ukonstytuowała, że bank będzie mógł wypłacać klientowi przez ustalony czas bądź jednorazowo świadczenie finansowe, zabezpieczone hipoteką. Hipoteka ta może być ustanawiana na wszelkich rodzajach nieruchomości, nawet na gruntach.
Koniec z lichwiarskimi przejęciami nieruchomości - w zamian nowy bezpieczny produkt finansowy
Odwrócona hipoteka funkcjonuje z powodzeniem od wielu lat w krajach zachodnich. Na naszym rynku jest znana od niedawna. Jej idea opiera się o umożliwienie osobom starszym uwolnienie kapitału zamrożonego w posiadanych nieruchomościach. Posiadacz nieruchomości na podstawie stosownej umowy otrzymuje pieniądze (jednorazowo lub w ratach miesięcznych) w zamian za to, że bank po jego śmierci przejmie nieruchomość. Wokół odwróconej hipoteki przez ten krótki okres czasu powstało sporo zamieszania wskutek pojawienia się firm oferujących tą usługę na niezbyt jasnych i przejrzystych zasadach. Kilka lat zajęło oczekiwanie na przyjęcie ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, która ujęła w ramy ten segment rynku finansowego.
Ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym ma także za zadanie zapobiec zarabianiu na sprzedaży przejętych nieruchomości. Jej założeniem jest, że banki będą zarabiały wyłącznie na odsetkach od udzielonych kredytów, nie kupcząc przejętymi nieruchomościami. Działo się tak w tzw. Funduszach Hipotecznych, które wprost okradały ludzi z dorobku życia.
Ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym wdrożyła nowy bezpieczny produkt finansowy dostępny bez badania zdolności kredytowej dla wszystkich niezależnie od wieku. Jest to szczególnie ważne ze względu na fakt, że klasyczne produkty kredytowe oferowane przez banki mają ograniczenia wieku kredytobiorcy do 65 – 70 roku życia.
Co reguluje ustawa o odwróconej hipotece?
1. Dla kogo – kto może korzystać?
Pomimo że odwrócona hipoteka określana jest potocznie jako przeznaczona dla seniorów, to ustawa nie uściśla minimalnego wieku osób uprawnionych do skorzystania z niej. Określone jest wyłącznie, że kredytobiorcą może zostać właściciel nieruchomości bądź osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub prawo użytkowania wieczystego. Sytuacja ta pozostawia bankom możliwość swobodnej regulacji w zakresie wieku kredytobiorcy.
2. Kto może zawrzeć umowę o odwrócony kredyt hipoteczny?
Może ona zostać zawarta tak przez osobę samotną, jak i małżeństwo. W przypadku małżeństw, po śmierci jednego z małżonków, ustalone umową kwoty będą wypłacane dalej drugiemu z małżonków.
3. Obowiązki wynikające z zawarcia takowej umowy:
- utrzymanie mieszkania/domu w stanie niepogorszonym przez okres trwania umowy,
- opłacania ubezpieczenia nieruchomości od zdarzeń losowych.
Cele wprowadzenia ustawy
Były nimi zabezpieczenie interesów kredytobiorców, dla których odwróconą hipotekę będą mogły oferować wyłącznie banki, filie banków zagranicznych, instytucje finansowe oraz ich oddziały prowadzące działalność transgraniczną, które podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego bądź nadzorowi w Swoich państwach.
Wprowadzono obowiązek informacyjny – ustawa zmusiła do wprowadzenia formularza zawierającego obowiązkowy zbiór najważniejszych informacji dla kredytobiorcy. Takich jak np. sposób ustalenia wysokości oprocentowania i warunki jego zmiany oraz inne. Formularz ten musi zostać wręczony klientowi co najmniej siedem dni przed podpisaniem umowy.
Ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym daje zabezpieczenie dla kredytobiorców w postaci prawa do odstąpienia od umowy bez podania powodu w czasie 30 dni od dnia jej zawarcia.
Ochrona praw spadkobierców kredytobiorcy – spadkobiercy chcący zachować nieruchomość mają 12 miesięcy na spłatę kwoty należnej bankowi, w przeciwnym wypadku przejmie ją bank. Jeżeli jej wartość przekroczy kwotę należną bankowi, ten jest obowiązany zwrócić różnicę spadkobiercom. Jeżeli zaistnieje sytuacja, że wartość nieruchomości nie pokryje należności banku, nie będzie mógł on kierować roszczeń z tego tytułu w kierunku spadkobierców.
Zabezpieczenie interesów banku – jeśli wskutek zaniedbań lub zaniechań wartość nieruchomości spadnie z winy kredytobiorcy bądź spadkobierców, wówczas bank będzie miał prawo zaspokoić swoje roszczenia również z innych składników majątku, a nie tylko z nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu.